Historie

Op de kadastrale minuut van 1832 is er op deze locatie nog geen bebouwing aanwezig. Het perceel was eigendom van J. Kloosterman uit Rijswijk. Op basis van waarnemingen in het veld is het zeer waarschijnlijk dat hier in de periode 1840-1850 een bescheiden landhuis werd gebouwd met één bouwlaag. Deze vroegste bouwmassa is nog zichtbaar in de kelders van Villa Madeleine. Op de foto een uitsnede van deze kadasterkaart (1811-1832). Daar staat op de kruising "De Laarsche Dam - De Breede Straat" al wel de bebouwing van de latere "tuinmanswoning", nog steeds onderdeel van het Sancta Maria complex.  

Omstreeks 1860 wordt het bestaande landhuis aan de westelijke zijde van de Bredestraat tot een villa verbouwd en uitgebreid. De eenlaags bouwmassa wordt voorzien van een verdieping en een kap met hoekschoorstenen, en het noord-zuid georiënteerde achterhuis wordt gebouwd. De ruime villa die ontstond kreeg de naam Kemedjing (of Kemidjing), verwijzend naar een tropische vrucht en houtsoort en tevens een dorp op Midden-Java. Vrij kort na de verbouwing, in 1862, wordt de villa al te huur aangeboden in het Algemeen Handelsblad. De buitenplaats in die periode in bezit van de heer Hendrik Johannes Oetgens van Waveren Pancras Clifford. Onder de Cliffords groeide Kemidjing uit tot een sjieke buitenplaats met fraaie tuinen, koetshuis, dierenverblijven en kassen.  

Henricus Clifford had zijn oog op "De Villa" laten vallen en noemde deze Villa Kemedjing. Clifford was gehuwd met Maria Elisabeth Boerlage, zelf ook dochter van een suikerfabrikant. Zij overleed in 1876 en had toen 10 kinderen. Het is nog onduidelijk van wanneer deze foto is.

Rond 1879 hertrouwde Clifford met de dochter van een oudere halfzus van Maria, Anna Francisca Thurkow. Deze was zelf heel jong weduwe geworden (van Jan Reyers, officier in Maastricht) en had 2 jonge dochtertjes. Samen kregen ze nog 6 kinderen, waaronder Charles en Eleonore.

De contouren van Villa Kemedjing omstreeks 1890

Toen Hendrik Clifford in 1895 overleed verkochten de erven Clifford villa Kemedjing. In verkoopadvertenties in juli en augustus 1895 wordt Kemedjing omschreven als een “aanzienlijke fraaie buitenplaats Kemedjing genaamd in de kom van het dorp en in de nabijheid van de stoomtram naar Nijmegen gelegen, met prachtig aangelegden tuin (…). Het huis bestaat beneden uit: Salon, suite met waranda, achterkamer, provisie- mangel- en poetskamers, groote keukens met pers- wel- en regenpompen en kelders. Boven: uit acht kamers, badkamer, zolder en meidenkamer, en is voorzien van gas en alle verder gemakken.” Ook de gehele inboedel van de villa werd te koop aangeboden, getuige de uitgebreide advertenties uit die periode. Op de foto een advertentie in de Arnhemsche Courant van 11 december 1868  

Een hele mooie foto van alle kinderen van Dhr Clifford en Mevr. Thurkow, omstreeks 1895, aan de voorkant van de Villa aan de Bredestraat te Nijmegen.

De nieuwe eigenaar, oud-officier van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) Morbotter gaf de villa de naam Madeleine. Of de villa in zijn bezit nog ingrijpende wijziging heeft ondergaan is niet duidelijk. Er zijn in het huis weinig aspecten aangetroffen, die in deze periode kunnen worden gedateerd. Morbotter overleed omstreeks 1910

In 1910 verkocht Morbotter de villa en bijbehoren aan de Zusters van Barmhartigheid, afkomstig uit het Belgische Ronse. Zij gingen de villa gebruiken als pension voor dames uit de hogere klassen, genaamd Sancta Maria. Op het terrein achter het pension verbouwden de zusters groenten voor eigen gebruik.  

  periode 1910-1913 tijdens de bouw van het pensionaat.

In 1911 richtte dokter De Blécourt met enkele vooraanstaande dorpsbewoners de Vereeniging Dorpsbelang op. Behalve belangenbehartiging wilde men aandacht voor al het moois dat het dorp de Nijmegenaren te bieden had: groente en bloemen van Heese kwekers, een rustige groene woonplek en de moeite waard vooreen zondags uitje. De belangenbehartiging resulteerde na ruim 10 jaar met de opening van dé elektrische tram. Op de foto's Dr De Blecourt op de Stenenbank, ter herinnering van de tram dd 1922. De Tram is inmiddels verdwenen, maar de Stenenbank staat nog altijd op het einde van de Bredestraat. Dorpsbelang speelde destijds (en nog steeds) een belangrijke rol in het culturele leven.

In 1910-1913 lieten de zusters een forse uitbreiding bouwen aan de zuidelijke zijde van de villa, naar ontwerp van de Bossche architect C. Klompers.  De villa werd in 1913-1914 middels een tussenlid met de nieuwe vleugel verbonden. Ongetwijfeld werden er in die periode in het interieur diverse wijzigingen aangebracht. Mogelijk dateert de granito vloer in de centrale gang uit deze tijd. Ook de vertrekken in de villa waren sinds 1913 grotendeels ingericht als vertrekken voor de bejaarde bewoners, in ieder geval op de verdieping

Het had wat voeten in aarde bewogen, maar in 1914 werd Sancta Maria officieel geopend. 24 luxe én zelfstandige appartementen, elke een woonkamer mét kachel en een slaapvertrek. Eigen waterleiding, vaste rioolaansluiting én een lift!  

Zo rond de jaren '20 werd door de Zusters het naastgelegen gebouw(-en) aangekocht. Villa Astoria.  De beroemde Nijmeegse architect Charles Estourgie kreeg de opdracht om aan het pensionaat een Kapel te bouwen. Zelfs tot ná de oplevering van de Maria Kapel (1924) deed de villa Astoria dienst als koffie- en eetzaal (luchtfoto 1930)

Dé stoomtram van Dr. De Blecourt, vanaf Dennenstraat richting Kerkstraat.

Charles Estourgie had de opdracht om naast het Dames Pensionaat een kapel te bouwen. Er werden in deze periode (1920-1924) meerdere ontwerpen voorgelegd aan de Zusters.      

Zicht vanaf de Korte Bredestraat op Sancta Maria. De Zusters van Ronse, hadden een eigen koren weide.

In 1924 werd "dé Maria Kapel" geopend én ingewijd. Deze foto is de eerst bekende foto ná oplevering. dd 1924. Sinds de oprichting heeft de Maria Kapel centraal gestaan in de wijk Hees. De dagelijkse mis, bruiloften, uitvaarten en óók als repetitieruimte van de fanfare. Tot 2017 deed de Kapel dienst voor de wekelijkse bijeenkomsten van de NGK.

Naast Sancta Maria ligt al eeuwen "de Laarse Dam". Deze dam was dé verbindingsweg tussen Hees en Weurt. Een sfeer impressie van de omgeving destijds (1925) , geeft deze foto uit de collectie van Charles en Christiaan Hammes. Sancta Maria in de verte aanwezig. Fam Hammes woonden naast Sancta Maria en aan de Laarse Dam. Het woonhuis van de Fam. Hammes staat er nog steeds en ook De Dam ligt er nog.

Prachtig aanzicht van de Bredestraat, met links achterin Villa Astoria. 1926

De contouren van het 4 hectare grote perceel "Sancta Maria" omstreeks 1930

Mooie luchtfoto van het Sancta Maria complex omstreeks 1936

Wie woonde op een "buitenplaats", zoals Villa Madeleine", had eigen personeel. Op de kadastrale kaarten van voor 1900 is bebouwing van de tuinmanswoning al zichtbaar. Deze boerderij is in 1937 afgebroken en opnieuw opgebouwd. Koeienstal, varkens schuur, wasserette én de tuinmanswoning. In de jaren daarna heeft de boerderij verschillende functies gehad. De stallen hebben plaats gemaakt voor boerderij studio's, de voormalige kokkin en tuinman wonen er anno 2022 nog steeds!

De keuken van de villa werd in 1938 uitgebreid met een uitbouw met daaronder een (kaas)kelder. Door deze uitbreiding wijzigde een deel van de indeling op de begane grond van het achterhuis.

Het complex Sancta Maria werd mei 1944 geconfisqueerd door de NSDAP. Naar verluidt om te dienen voor de Nationale Jeugdstorm. (Dit is echter nog niet bevestigd). Gedurende de bezetting ('40-'45) is de Maria Kapel wél altijd in haar functie gebleven.

Geallieerde militairen opgesteld op de Bredestraat, nabij Sancta Maria. September 1944

Al snel werd Sancta Maria dé standplaats van de Amerikaanse, Engelse en Canadese Strijdkrachten.

Ten tijde de bezetting waren de bejaarde bewoners van Sancta Maria, ondergebracht in de omliggende Villa's en opvang centrums. Zij keerde al vrij vlot terug, nadat moeder overste aanspraak had gemaakt op de vrijkomende fondsen uit Den Haag, voor herstel Oorlogsschade. Saillant detail, check de aannemer icm adres.

In januari 1929 kregen de zusters toestemming van het gemeentebestuur toestemming, een begraafplaats aan te leggen op het Sancta Maria complex. Deze werd (pas) in 1948 in "gebruik" genomen met de herbegrafenis van 4 zusters. Er zijn uiteindelijk zes Zusters van Barmhartigheid begraven op de begraafplaats. Toen Sancta Maria haar deuren sloot als rusthuis, werd op begraafplaats Roostenhof in Eindhoven wat aarde van de begraafplaats bij Sancta Maria naar Eindhoven overgebracht. (Eindhoven standplaats van de congregatie van de Zusters van Barmhartigheid van Ronse)

Mooie luchtfoto dd 1949 van het Sancta Maria complex

In 1951 is het losstaande lijkenhuisje gebouwd, dat zich aan de zuidzijde van de kapel bevindt. Dit rechthoekige bouwdeel onder een zadeldakje is gebouwd voor het opbaren van lijken van mensen die aan een besmettelijke ziekte zijn overleden.  

Zo eind jaren '60 is Sancta Maria grondig verbouwd. Zowel het pensionaat áls de Maria Kapel. Op de foto links, het oorspronkelijke interieur uit de '30. Op de foto onder. het interieur ui de jaren '80  

Leuke luchtfoto uit 1974 van het Sancta Maria complex. Duidelijk zichtbaar zijn de ontgravingen rondom, voor sier- en moestuin, vee en dergelijke.

Zr. Martialis nam in 1981 afscheid van haar Sancta Maria met een mooie herinnering. Zij ging met pensioen in 1989 in Eindhoven.

In 1994 sloot Sancta Maria haar deuren als rustoord. Al snel vond het imponerende pand haar functie als opvangcentrum voor dak- en thuisloze jeugd. Later werd dit IRIS zorg. De Maria Kapel werd in gebruik genomen door de NGK, het pensionaat en Villa Madeleine werden slaapvertrekken, kantoren en spreekkamers.

In december 2006 werd het dak- en thuisloze project op Sancta Maria,  bezocht door Prinses Maxima.

Na een lange periode van bouwstress, zijn we oktober 2021 weer begonnen. Het woon-zorg complex wordt opgeleverd begin 2022. En gasloos uiteraard!